Tον διπλασιασμό των ενεργειακών δαπανών της χημικής βιομηχανίας για το 2021, εκτιμάται ότι προκάλεσε η αύξηση των τιμών ενέργειας, σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ με θέμα «Επιπτώσεις του υψηλού ενεργειακού κόστους στη χημική βιομηχανία και προτάσεις αντιμετώπισης», η οποία εκτιμά ότι οι επιπτώσεις της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και των υψηλών τιμών ενέργειας είναι ιδιαίτερα δυσμενείς για τις επιχειρήσεις του εγχώριου κλάδου.
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η τρέχουσα ενεργειακή κρίση επηρεάζει σημαντικά τον κλάδο των χημικής βιομηχανίας, τόσο άμεσα, μέσω των δαπανών ενέργειας, όσο και έμμεσα, μέσω των δαπανών για την αγορά πρώτων χημικών υλών.
Καθώς επίσης η βιομηχανία χημικών και πετροχημικών στην Ελλάδα είναι μεγάλος καταναλωτής φυσικού αερίου για μη ενεργειακές χρήσεις (π.χ. παραγωγή λιπασμάτων), σε πολλαπλάσιο μάλιστα βαθμό από τις ενεργειακές χρήσεις, προκύπτει ότι η πρωτοφανής άνοδος των τιμών φυσικού αέριου και ηλεκτρικής ενέργειας από το δεύτερο μισό του 2021, έχει περάσει στα τιμολόγια προμήθειας ενέργειας δημιουργώντας σημαντικές πιέσεις στις επιχειρήσεις του κλάδου.
Συμπεράσματα της μελέτης
Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα χρησιμοποιεί στις παραγωγικές της διαδικασίες κυρίως ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο και λιγότερο πετρελαιοειδή, ενώ συγχρόνως είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου για μη ενεργειακή χρήση. Ως αποτέλεσμα, η τρέχουσα ενεργειακή κρίση την επηρεάζει σημαντικά, τόσο άμεσα, μέσω των δαπανών ενέργειας, όσο και έμμεσα, μέσω των δαπανών για την αγορά πρώτων χημικών υλών.
• Το 2020, η κατανάλωση ενέργειας από τη χημική βιομηχανία στην Ελλάδα έφτασε τις 1.067 GWh. Αυτό το μέγεθος αντιστοιχεί περίπου στο 4% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας από τη βιομηχανία στην Ελλάδα το ίδιο έτος, και είναι κατά 53% χαμηλότερο συγκριτικά με το 2010. Η κατανάλωση ενέργειας στην εγχώρια χημική βιομηχανία έχει επομένως περιοριστεί σημαντικά, εν μέρει λόγω και της βελτίωσης στην ενεργειακή της αποδοτικότητα.
• Το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της χημικής βιομηχανίας (478 GWh ή 45% του συνόλου) κάλυπτε το 2020 η ηλεκτρική ενέργεια. Η χημική βιομηχανία καταναλώνει επίσης σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου (416 GWh το 2020 ή 39% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας) και προϊόντων πετρελαίου (174 GWh ή 16% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας). Η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου, περίπου κατά το ήμισυ (51%) αφορά σε υγραέριο για βιομηχανική χρήση (LPG).
• Η βιομηχανία χημικών και πετροχημικών στην Ελλάδα είναι μεγάλος καταναλωτής φυσικού αερίου για μη ενεργειακές χρήσεις (π.χ. παραγωγή λιπασμάτων), σε πολλαπλάσιο μάλιστα βαθμό από τις ενεργειακές χρήσεις. Το 2020 η κατανάλωση φυσικού αερίου από τη βιομηχανία χημικών και πετροχημικών για μη ενεργειακές χρήσεις έφτασε τις 4.361 GWh, ήταν δηλαδή τετραπλάσια σε ποσότητα σε σύγκριση με τις ενεργειακές χρήσεις. Αυτή είναι μια δεύτερη, εξαιρετικά σημαντική, οδός μέσω της οποίας επηρεάζεται η χημική βιομηχανία από το υψηλό κόστος ενέργειας, καθώς το φυσικό αέριο αποτελεί μια από τις βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή βασικών χημικών ουσιών και προϊόντων.
• Η πρωτοφανής άνοδος των τιμών φυσικού αέριου και ηλεκτρικής ενέργειας από το δεύτερο μισό του 2021, έχει περάσει στα τιμολόγια προμήθειας ενέργειας δημιουργώντας σημαντικές πιέσεις στις επιχειρήσεις του κλάδου.
• Οι επιμέρους τομείς με μεγάλη άμεση συμμετοχή του κόστους ενέργειας στο συνολικό κόστος εισροών, όπως οι τομείς παραγωγής λοιπών ανόργανων χημικών, βιομηχανικών αερίων, χρωστικών υλών, πετροχημικών, συνθετικών ινών, εκτιμάται ότι έχουν τη μεγαλύτερη επίπτωση στην ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία τους. Εμμέσως, όμως, επηρεάζονται σημαντικά και οι τομείς παραγωγής λιπασμάτων, πλαστικών, φυτοπροστατευτικών προϊόντων, χρωμάτων, βοηθητικών χημικών για τη βιομηχανία και καταναλωτικών χημικών, λόγω των αυξήσεων στο κόστος προμήθειας χημικών πρώτων υλών, οι οποίες συνδέονται στενά με το υψηλό ενεργειακό κόστος.
• Συνολικά, η προοπτική ισχυρής πίεσης στην κερδοφορία των επιχειρήσεων του κλάδου θα έχει συνέπειες όσον αφορά τη δυνατότητά τους να υλοποιήσουν επενδύσεις και να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της δεκαετίας που διανύουμε. Είναι επομένως απαραίτητο βραχυπρόθεσμα να περιοριστούν οι επιπτώσεις του υψηλού ενεργειακού κόστους στην οικονομία και να διασφαλιστεί η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και μεσοπρόθεσμα να εξασφαλιστεί η προσφορά ενέργειας σε προσιτές τιμές, χωρίς έκθεση σε διακυμάνσεις τιμών που δεν μπορούν να ελεγχθούν.
Προτάσεις αντιμετώπισης
Οι επιπτώσεις της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και των υψηλών τιμών ενέργειας είναι ιδιαίτερα δυσμενείς για τις επιχειρήσεις της εγχώριας χημικής βιομηχανίας, όπως και για το σύνολο της οικονομίας. Η ανταγωνιστικότητά τους πλήττεται σημαντικά και, με δεδομένη την ισχυρή τους εξωστρέφεια, οι προοπτικές τους καθίστανται περισσότερο αβέβαιες. Τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί είναι προφανώς απαραίτητα και μετριάζουν σε ένα βαθμό τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στην ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, υφίσταται ανάγκη για την εξέταση και εφαρμογή πρόσθετων μέτρων, τα οποία θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις του κλάδου να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την υφιστάμενη κρίση, να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους σε παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον, αλλά και να ανταποκριθούν στις πολλαπλές προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά τους. Είναι συνεπώς κρίσιμο, στο πλαίσιο και των δυνατοτήτων που απορρέουν από τις σχετικές κατευθύνσεις της Ε.Ε., να εξεταστούν παρεμβάσεις τόσο με βραχυπρόθεσμη όσο και με μεσοπρόθεσμη στόχευση. Ενδεικτικές τέτοιες παρεμβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
a) Ενίσχυση ρευστότητας επιχειρήσεων
• Αξιοποίηση του νέου προσωρινού πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις στην Ε.Ε.
• Έκπτωση φόρου για επιχειρήσεις εντάσεως ενέργειας
• Πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων για την παροχή δανείων κεφαλαίου κίνησης με μηδενικό επιτόκιο
• Κρατικές εγγυήσεις για την παροχή δανείων-γέφυρα σε πληττόμενες επιχειρήσεις
• Επιστροφή του ΕΦΚ σε ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις
β) Μείωση του κόστους ενέργειας
• Διαφοροποιημένη επιδότηση επιχειρήσεων υψηλής έντασης ενέργειας
• Μείωση χρεώσεων δικτύων και λοιπών τελών στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο
• Άμεση εφαρμογή της αντιστάθμισης του κόστους έμμεσων εκπομπών
• Επιδότηση και άλλων πηγών ενέργειας όπως το υγραέριο για βιομηχανική χρήση (LPG)
• Απαλλαγή από τον ΕΦΚ στο φυσικό αέριο όταν χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη
γ) Συμμετοχή επιχειρήσεων στα οφέλη από την πράσινη μετάβαση
• Ενθάρρυνση μέσω θεσμικών παρεμβάσεων απευθείας εταιρικών συμφωνιών αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ μέσω διμερών συμβάσεων (PPA’s)
• Ενίσχυση/προώθηση των επιχειρηματικών επενδύσεων αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε συνδυασμό με την εφαρμογή του συστήματος συμψηφισμού (net metering)
• Διευκόλυνση σύστασης ενεργειακών κοινοτήτων από επιχειρήσεις
• Θεσμοθέτηση προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας για τη βιομηχανία
• Ενίσχυση/αναβάθμιση δικτύων ηλεκτρισμού
• Ενίσχυση/προώθηση επενδύσεων που συνδέονται με την κυκλική οικονομία (π.χ. χημική ανακύκλωση πλαστικών)
• Ενίσχυση βιομηχανικών επενδύσεων, στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης για την ενσωμάτωση των στόχων του REPowerEU
δ). Λοιπές παρεμβάσεις
• Συστηματική παρακολούθηση των τιμών σε δημόσια έργα και προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και, στις περιπτώσεις που εντοπίζονται μεγάλες αποκλίσεις από τον αρχικό προϋπολογισμό, τουλάχιστον μερική αναπροσαρμογή των τιμών και κάλυψη των επιπλέον δαπανών
• Ένταξη και των υλικών στις δαπάνες αναβάθμισης κτιρίων που εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα φυσικών προσώπων που δεν εντάσσονται στο Πρόγραμμα Εξοικονομώ
«Κλάδος με σημαντική συμβολή στην εγχώρια μεταποίηση»
Καλωσορίζοντας τον Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος κ. Κώστα Σκρέκα κατά την παρουσίαση της μελέτης, ο κ. Βασίλης Γούναρης, Α’ Αντιπρόεδρος του ΣΕΧΒ, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η χημική βιομηχανία έχει σημαντική συμβολή στην προστιθέμενη αξία της εγχώριας Μεταποίησης, αφού είναι ο κλάδος που υποστηρίζει σχεδόν όλους τους βιομηχανικούς κλάδους. Οι εξαγωγές χημικών, το 2021, σημείωσαν 27,1% αύξηση έναντι του 2020, ένδειξη της ισχυρής εξωστρέφειας του κλάδου. Η παραγωγικότητα εργασίας στον κλάδο είναι υψηλότερη έναντι της μέσης παραγωγικότητας στη Μεταποίηση, γεγονός που αντανακλάται στις καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας».
Αναφερόμενος μάλιστα στις προκλήσεις της χημικής βιομηχανίας ο κ. Γούναρης επισήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (ΕΠΣ) και οι στρατηγικές που την πλαισιώνουν, όπως η στρατηγική για τα βιώσιμα χημικά, θέτουν σημαντικές προκλήσεις στη χημική βιομηχανία. «Τα χημικά είναι παρόντα σχεδόν σε κάθε στρατηγική αλυσίδα αξίας, ενώ ο ρόλος της βιομηχανίας χημικών για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, ώστε να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι, είναι κομβικός. Οι νομοθετικές αλλαγές που προβλέπονται στη στρατηγική για τα βιώσιμα χημικά εκτιμάται ότι θα έχουν σημαντική επίπτωση στη δραστηριότητα της χημικής βιομηχανίας».
Σκρέκας: Η χημική βιομηχανία χρειάζεται μεγαλύτερη στήριξη
Στον χαιρετισμό του, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας αναφέρθηκε στις προτεραιότητες της κυβέρνησης για τη μείωση του ενεργειακού κόστους: «Θετικό είναι το γεγονός ότι ως χώρα οδεύουμε πολύ πιο γρήγορα στην πράσινη μετάβαση, η οποία αποτελεί τη μόνιμη λύση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής κρίσης» υπογράμμισε, για να συνεχίσει: «Η Ελλάδα δεν είναι παραγωγός χώρα φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά λιγνίτη χαμηλής ενεργειακής αξίας, με αποτέλεσμα να μην είναι ανταγωνιστική στον κλάδο της ενέργειας, λόγω της εξάρτησης από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Σήμερα, μας δίνεται η ευκαιρία η χώρα μας να πρωταγωνιστήσει και να είναι ανταγωνιστική με την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή ενέργεια και άνεμος) οι οποίες αποτελούν προτεραιότητά μας ως κυβέρνηση. Στο τέλος του 2022, το 50% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας θα προέλθει από τις ΑΠΕ (8% από τα υδροηλεκτρικά και 42% από τις υπόλοιπες μορφές). Η χώρα μας έχει κάνει άλματα και συνεχίζει» τόνισε ο κ. Σκρέκας, επισημαίνοντας ότι: «Προχωράμε πολύ πιο γρήγορα από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια, το οποίο και αναθεωρούμε ώστε το 2030 να εντάξουμε πάνω από 12 GW AΠΕ, αυξάνοντας τη διείσδυσή τους στο ενεργειακό μείγμα της χώρας μας. Παράλληλα, έχουμε εστιάσει στην εξοικονόμηση ενέργειας, είτε αφορά τους οικιακούς χρήστες με την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους είτε τις επιχειρήσεις, με την εξοικονόμηση ενέργειας για τα κτιριακά των εμπορικών, βιομηχανικών επιχειρήσεων, την επιδότηση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, καθώς και συστημάτων παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται το πρόγραμμα Ηλέκτρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων του Δημοσίου, καθώς και η ηλεκτροκίνηση στις μεταφορές. Ο ρόλος της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα είναι σημαντικός, η χώρα μας έχει χημική βιομηχανία η οποία και χρειάζεται μεγαλύτερη στήριξη. Η χώρα μας, με τις νέες δυνατότητες που δημιουργούνται, μπορεί να προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις στη χημική βιομηχανία».
Πηγή: Οικονομικός Ταχυδρόμος
